In een café in Cairo, Egypte, is dokter Aed Yaghi van de PMRS (Palestinian Medical Relief Society) bereid om met ons te praten over de oorlog in Gaza, de impact hiervan op de gezondheidssector in Gaza en het werk van de PMRS. Dit is een deel van dat gesprek, vertaald naar het Nederlands. 

Voor wie niet bekend is met de PMRS, kunt u uzelf en de organisatie introduceren?
Ik ben Aed Yaghi, ik ben arts. Ik ben de directeur van de PMRS in Gaza. Daarnaast ben ik actief als bestuurslid van de National Society for Rehabilitation, het Palestinian NGO Network en het Arab Network for Development in Beirut. Ik werk met mijn collega’s om zorg te verlenen aan de bevolking van Gaza, in het bijzonder aan mensen in gemarginaliseerde regio’s. Ik voer actie voor gezondheidszorg als mensenrecht in Palestina en een eind aan de bezetting en apartheid.
PMRS is één van de belangrijkste Palestijnse ‘rights-based’ NGO’s die gezondheidszorg verlenen. We streven naar gezondheid en weerbaarheid voor alle Palestijnen zonder discriminatie door basiszorg te verlenen, lokale gemeenschappen te ondersteunen en te pleiten voor toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen.

Voordat ik u vragen stel over de situatie in Gaza, is er iets waar u mee zou willen beginnen?
Nou, ik vroeg me eerder al af, wat zal ik je vertellen? Wat er in Gaza gebeurt, is niet in woorden te vatten. Catastrofaal dekt de lading niet. Wat nu plaatsvindt is een oorlogsmisdaad en een genocide. Mijn vader is 95 en verliet zijn huis in Gaza in 1948 toen hij vluchtte voor de moordpartijen die de Zionistische milities tijdens de Nakba pleegden. Hij vertelde me dat wat er nu gebeurt erger is dan de Nakba.
Het is onmogelijk om 590 dagen te beschrijven in een paar minuten. Gaza wordt verwoest en de inwoners worden vermoord, lijden onder tekort aan eten, drinkwater, medicijnen en eigenlijk alles, inclusief en ook heel belangrijk, tekort aan hoop. En de internationale gemeenschap slaagt er geenszins in om de bezetting noch de oorlogsmisdaden te stoppen.

Wat zijn momenteel de grootste dreigingen waar mensen in Gaza mee te maken hebben?
Op dit moment sterven mensen in Gaza door verschillende oorzaken, die ik samenvat als de “triangle of death”. De eerste kant van de driehoek zijn de bombardementen en aanvallen door de Israëlische bezetter. Inmiddels zijn sinds 7 oktober 2023 meer dan 53.000 mensen overleden, inclusief 18.000 kinderen. De tweede kant van de driehoek is de uitbraak van ziekten en epidemieën, het tekort aan medicijnen, de instorting van het gezondheidssysteem en daardoor de moeizame toegang tot zorg. De derde kant is hongersnood en ondervoeding. We zijn al 59 kinderen verloren aan ernstige ondervoeding en dat zijn enkel de officiële aantallen. Ik weet zeker dat veel meer gevallen geen toegang tot zorg hadden en dus niet geteld zijn. Volgens het rapport van de Integrated Food Security Phase Classification (IPC) van 13 mei hebben 71.000 kinderen en meer dan 17.000 moeders met spoedbehandeling nodig voor acute ondervoeding. Daarnaast, hebben 470.000 mensen in Gaza te maken met catastrofale hongersnood, IPC-fase 5. Je hebt vast wel video’s gezien van gewonde mensen die op de vloer van een ziekenhuis behandeld worden, maar je ziet niet dat er honderden mensen zijn die we niet kunnen redden omdat er simpelweg geen eten of medicijnen zijn.

Kunt u meer toelichting geven over de schade aan de gezondheidszorg in Gaza?
De sector staat op instorten en kan de druk van het aantal gewonden en doden niet aan. Aanvallen vanuit Israël hebben ernstige schade aangebracht aan de infrastructuur: ongeveer 1.100 zorgpersoneelsleden zijn gedood, 122 voorzieningen waaronder 33 ziekenhuizen zijn beschadigd en 180 ambulances zijn verwoest of beschadigd. Bijna veertig procent van de ziekenhuizen zijn volledig onbruikbaar door schade of brandstoftekorten. Daarnaast heeft de bezetter meer dan 360 zorgpersoneelsleden gearresteerd, waarvan een deel om het leven kwam door martelingen. Tientallen worden nog vermist. Zes jaar geleden stelden internationale rapporten al dat Palestina de op één na gevaarlijkste plek op de wereld is voor zorgpersoneel. Nu is Palestina de gevaarlijkste…

Hoe gaat de PMRS om met beperkte ziekenhuiscapaciteit en gebrek aan medicijnen en apparatuur?
Ondanks de beperkte middelen in Gaza en de schade aan medische faciliteiten beschikt de PMRS over meer dan vijftig medische teams die zorg bieden aan patiënten in gevestigde klinieken, medische hulppunten in kampen en mobiele klinieken. We hebben ook gespecialiseerde teams voor gewonden en voor gynaecologische zaken zoals zwangerschap. Dat neemt niet weg dat ziekenhuizen ernstig aan capaciteit verloren hebben en medici gewonden behandelen met heel beperkte middelen. Kan je je voorstellen dat in de 21ste eeuw chirurgen ledematen amputeren zonder verdoving en zelfs zonder pijnstillers?

Dat laat wel zien dat er onder erbarmelijke omstandigheden gewerkt wordt. Hoe gaan dokters en verpleegkundigen hier mee om, zeker nu ook hun persoonlijke omstandigheden onvoorstelbaar zwaar zijn?
Zorgteams lijden zoals iedereen in Gaza. Meestal gaan ze ‘s ochtend op zoek naar water voor hun gezin en eten als dat beschikbaar is. Dan gaan ze naar hun werk en verlenen zorg aan wie dat nodig heeft, terwijl ze zich ook zorgen maken over hun eigen familieleden. De meerderheid heeft hun huis moeten verlaten en zijn meerdere keren ontheemd van kamp naar kamp. Ze lijden ook aan trauma’s doordat ze geconfronteerd worden met verwondingen die ze niet kunnen behandelen door een gebrek aan middelen. Daardoor hebben ze ook behoefte aan psychologische hulp.

U woont nu in Egypte. Maar ik neem aan dat dit niet betekent dat u persoonlijk niet getroffen bent door de oorlog?
Voor 7 oktober 2023 was ik kort in Egypte met mijn zoon. Hij heeft zijn middelbare school afgerond en wilde in Egypte studeren. Ik ging met hem mee met mijn vrouw. Toen de oorlog begon ging ik terug naar Gaza, een dag nadat de Rafah grensovergang sloot. We maakten vijf dagen bombardementen mee in ons huis in Gaza City zonder elektriciteit en beperkt water en eten. Op 13 oktober 2023 verlieten ik, mijn twee dochters, mijn vader en mijn broer en zijn gezin ons huis en vluchtten naar het midden van Gaza. We dachten dat we veilig zouden zijn, maar er bleek geen veilige plek in Gaza. Sinds 7 oktober zijn 64 van mijn familieleden overleden. Op 22 februari stierven in Dir al Balah 38 familieleden bij een bombardement van hun huis door de Israëlische bezetter. We konden maar 18 lichamen bergen, de rest was verspreid in delen.

Wat zou u de lezers van Groningen-Jabalya willen meegeven?
We waarderen het werk en de steun van onze vrienden bij Groningen-Jabalya heel erg. Elk bedrag is betekenisvol, hoe klein ook, want dit weerspiegelt steun voor en solidariteit met Palestijnen en hun rechten en jullie medemenselijkheid.
Onthoud dat het welzijn van Palestijnen niet zal verbeteren tot er een politieke oplossing is die een eind garandeert aan de genocide in Gaza en aan de Israëlische bezetting, zodat Palestijnen een kans hebben om hun leven te leiden zoals anderen in de rest van de wereld: in vrijheid en waardigheid, hun mensenrechten genietend, inclusief het recht op gezondheid.
Er is veel dat jullie kunnen doen.
1. Blijf demonstreren om een eind te eisen aan de genocide in Gaza. Je kunt vandaag iets doen om de genocide te stoppen door druk te zetten in solidariteit met het recht van Palestijnen op de opbouw van een onafhankelijk land. Dit is de belangrijkste prioriteit van mensen in Gaza.
2. Je kunt druk zetten op overheden om de medische teams en de overgebleven infrastructuur te beschermen voor Israëlische schendingen. Ook kun je ze oproepen om te zorgen dat hulpgoederen Gaza in kunnen en de medische zorg te voorzien van noodzakelijke medicatie en materieel. Daarnaast moeten overheden gewonde mensen en patiënten buiten Gaza behandelen en medische teams van buiten toegang krijgen tot Gaza.
3. Neem deel aan de BDS boycot campagne tegen Israël.
4. Je kunt door middel van donaties helpen bij de wederopbouw van het zorgsysteem in Gaza.
5. Je kunt de PMRS financieel steunen.

Ik wil afsluiten met een quote van de welbekende Palestijnse dichter Mahmoud Darwish: “Op dit land is het waard om te leven.”

eerder gepubliceerd in de nieuwsbrief van juni 2025